• Gerçek teşhisler mi yoksa kültürel bir yapı mı görüyoruz?
• Yetişkinlerde DEHB tanılarında dikkate değer bir artış olmuştur.
• DEHB belirtileri ergenlik çağında teşhis edilen hastaların %60 kadarında yetişkinlikte de devam eder.
• Yetişkin DEHB hastaları odaklanmak, organize olmak, zamanı yönetmek, görevlere öncelik vermek ve karar vermek için mücadele edebilir.

Uzun yıllar boyunca, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun (DEHB) tipik olarak çocukları ve ergenleri etkileyen ve yaşlandıkça düzelen bir durum olduğu düşünüldü, ancak son zamanlarda yetişkinlerde DEHB teşhislerinde dikkate değer bir artış olmuştur.

DEHB, akademik, sosyal veya mesleki işlevselliğe müdahale edebilen bir dikkatsizlik modeli, dürtü kontrolü ile ilgili zorluklar, hiperaktivite ve konsantrasyonu sürdürememe ile karakterize edilen nörogelişimsel bir bozukluktur.

DEHB üç yoldan biriyle ortaya çıkar:

• Ağırlıklı olarak dikkatsiz
• Ağırlıklı olarak hiperaktif veya dürtüsel
• Kombine dikkatsiz ve hiperaktif veya dürtüsel

DEHB Yeni mi?

HAYIR. DEHB tanısı resmi olarak 1987'de Mental Bozuklukların Teşhis ve İstatistik El Kitabı'nın (DSM-III-R) üçüncü baskısının revizyonunun yayınlanmasıyla kabul edilmiş olsa da, bozukluk yeni bir fenomen değildir. Durumun temel özellikleri, İskoç doktor Sir Alexander Crichton tarafından 1798 gibi erken bir tarihte tanımlandı; Çocuklarda DEHB semptomlarını tedavi etmek için uyarıcı ilaçların etkinliğine ilişkin ilk rapor 1937'de yayınlandı; ve 1968'de DSM-II'nin yayınlanması, o zamandan beri DEHB haline gelen "çocukluğun (veya ergenliğin) hiperkinetik tepkisi" üzerine bir bölüm içeriyordu.

DEHB Yaygınlaşıyor mu?

Yaştan bağımsız olarak, daha fazla hastaya DEHB teşhisi konuyor. Ulusal Sağlık Görüşme Araştırması, 4 ila 17 yaş arası çocuklarda yaygınlığın 1990'larda yaklaşık %6 olduğunu tahmin ediyordu, ancak bu rakam 2016'da yaklaşık %10'a çıktı. Bu eğilimin tersine döndüğüne dair bir gösterge yok. Aslında, Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerinden alınan rakamlar, son zamanlarda 3 ila 5 yaş arası çocukların %2'sinde, 6 ila 11 yaş arası çocukların %10'unda ve 12 ila 17 yaş arası çocukların %13'ünde DEHB tanısı konduğunu ortaya koymaktadır.

Daha fazla kişiye DEHB teşhisi konulmasına rağmen, çok az kişi bunun daha yaygın hale geldiğini iddia edebilir. Daha ziyade, artış sağlık hizmetlerine erişimdeki artıştan kaynaklanıyor gibi görünüyor; ruh sağlığı hizmeti almayla ilgili damgalanmada azalma; ve klinisyenler, vasiler, eğitimciler ve hastalar arasında DEHB semptomları konusunda daha fazla farkındalık. Geçmişte, DEHB yalnızca hiperaktif olan çocuklarda teşhis ediliyordu. Son yıllarda, dikkatsizlikle ilişkili semptomlara daha fazla ilgi gösterildi ve bu da bozukluk teşhisi konan kişilerin sayısında artışa yol açtı - özellikle hiperaktif alt tipten daha fazla dikkatsiz alt tiple başvuran kızlar.

Yetişkinlerde DEHB Teşhisi Olabilir mi?

Evet DEHB, bir hasta 18 yaşına geldiğinde veya liseden mezun olduğunda çözülmez. Araştırmacılar, çocukluk döneminde bozukluk teşhisi konanların yüzde 60 kadarında DEHB semptomlarının yetişkinliğe kadar sürdüğünü kabul ettiler. Bu gerçeğin kabulü, 2007 ile 2016 arasında yetişkinler arasında bildirilen DEHB yaygınlığının %123'lük artışı (%0,43'ten %0,96'ya) açıklayabilir.

Yaşlandıkça semptomların kaybolması yerine, hiperaktivite ve dürtüsellik semptomlarının daha az belirgin hale gelmesiyle yeni şekillerde ortaya çıkabilirler. Kısa bir çizgi film boyunca yerinde duramayan ağırlıklı olarak hiperaktif bir çocuk, bir film boyunca kendini kıpır kıpır bulan bir yetişkine dönüşebilir. Başkaları hakkında konuşan veya düşünmeden hareket eden ağırlıklı olarak dürtüsel bir çocuk, konuşmaları tekeline alan, bütçeye bağlı kalmayı imkansız bulan veya sıklıkla kazalara ve yaralanmalara yol açan riskli davranışlarda bulunan bir yetişkine dönüşebilir.

Daha sık olarak, dikkati ve yürütme işlevini etkileyebilen semptomlar yetişkinlikte önemli değişiklikler olmadan devam eder; bu, hastaların odaklanma, planlama, organize etme, zamanı yönetme, görevlere öncelik verme ve karar vermede yetersizlik sergileyebileceği anlamına gelir - bu, insanların artık "yetişkinlik" olarak adlandırdığı şeydir. Bu sadece liseden sonra akademik başarısızlığa değil, aynı zamanda kariyer sorunlarına ve finansal sorumluluklar veya ilişkileri sürdürmede zorluklara da yol açabilir. Bu tür sorunlarla mücadele ediyorsanız, DEHB'niz olabilir.

Bazen telefonunuzdaki bir uygulamadan gelen bir bildirim nedeniyle dikkatiniz dağılıyorsa ve birkaç dakika sonra aniden kendinizi ekrana bakarken bulursanız, muhtemelen DEHB'niz yoktur. Sahip olduğunuz şey, cebinizde dikkatinizi dağıtmak ve bakışlarınızı tekeline almak için tasarlanmış bir dikkat çekme makinesidir. Bu, siyasi veya ünlülerle ilgili her olayın sansasyonelleştirilmesi ve tıklama tuzağına dönüştürülmesi gereken bir medya ekosistemi ile birleştirilir. Çalıştığınız, uyuduğunuz veya sosyalleştiğiniz her saniye birileri için potansiyel gelir kaybına dönüştüğünden, dikkatinizi çekmek ve sizi meşgul etmek için yeni yollar bulmak için milyarlar harcanıyor.

Başka bir deyişle, telefonunuza bakmadan duramıyorsanız, bu yalnızca dikkatinizi çalmaya yönelik gelişmiş teknolojilere açık olduğunuzun kanıtıdır; DEHB'niz olduğunun kanıtı değildir.

Erişkin Başlangıçlı DEHB Mümkün mü?

Yetişkinlerin DEHB olarak önceden belirlenmiş semptomlar geliştirmesi mümkündür, ancak bu semptomların DEHB öyküsü olmadan ortaya çıkması nadirdir. Daha önce de belirtildiği gibi, geçen yüzyılın sonundan bu yana tanı oranı artmış olsa bile, DEHB'nin yaygınlığı muhtemelen durağan kalmıştır. Sonuç olarak, bazı bireylerde hafif DEHB vakaları yaşanmış olabilirken, çocuklar psikiyatrik bakıma ihtiyaç duyulmadığı için teşhis konulamamış olabilir. Yine de diğerleri, DEHB tanısı için eşiğin altında olan veya karşıt olma-karşı gelme bozukluğu gibi başka bir bozukluğun parçası olarak dahil edilen semptomlara sahip olabilir. DEHB semptomları (özellikle dikkatsizlik), muhtemelen stresli bir yaşam olayının ardından, yaşamın ilerleyen dönemlerinde daha belirgin hale gelmiş olabilir.

Yetişkinlerin DEHB'ye sahip olabileceğine dair hiçbir soru yoktur. Bununla birlikte, muhtemelen stresin neden olduğu DEHB benzeri semptomlar ile kendine özgü patofizyolojisi olan DEHB'nin kendisini birbirinden ayırmak önemlidir. DEHB veya başka bir ilgili hastalığı olmayan ancak konsantre olamamaktan ve göreve devam edememekten şikayet eden hastalar için, klinisyenler onları stres aracılık teknikleriyle meşgul olmaya, dengeli beslenmeye, egzersiz yapmaya, sosyal medyadan kaçınmaya ve iyi bir gece uykusu önerilir. Bu müdahaleler işe yaramazsa, ancak o zaman yetişkin DEHB olasılığı düşünülmelidir.