Bilişsel Davranışçı Terapi temel bir önermeyle başlayan popüler bir psikoterapi biçimidir: Düşünme şeklimizi değiştirebilirsek davranış kalıplarımızı değiştirebiliriz.

BDT'nin bir dizi zihinsel sağlık durumu için etkili bir tedavi olduğu kanıtlanmıştır ve travma sonrası stres bozukluğunu (TSSB) tedavi etmek için en etkili seçeneklerden biri olduğu düşünülmektedir. Amerika'da yaklaşık 9 milyon yetişkinin TSSB'si olduğu gerçeği göz önüne alındığında, nasıl yardımcı olabileceklerini görmek için bilişsel davranışçı terapi gibi etkili tedavi seçeneklerine bakmak çok önemlidir. TSSB için olan BDT, semptomları tedavi etmeye ve hatta bazı durumlarda ortadan kaldırmaya yardımcı olan becerileri öğrenme konusunda danışanları teşvik eder.

TSSB'si olan bireylerin tedavisinde etkili olan birkaç BDT tekniği vardır. TSSB için BDT, bir kişinin aşağıdakilerden faydalanmasını mümkün kılabilir:

Çağrışım kaymaları: Travmatik olayların anıları, haber başlıkları, konuşmalar ve fiziksel konumlar dahil olmak üzere pek çok durum tarafından tetiklenebilir. BDT, insanların temel duygularını koruyabilmeleri için bu çağrışımları nasıl işlediklerini değiştirmelerine yardımcı olur.

Gelişmiş sosyal biliş: BDT, bireyin kendi zararlı inançlarına meydan okur. Örneğin, biri travmasının bir şekilde hak ettiği için meydana geldiğini düşünüyorsa, terapist bilişsel davranış terapiyi bu düşünceler üzerinde çalışmasına yardımcı olmak için kullanabilir, böylece travma mağdurları başlarına gelenlerin gerçekliğini daha iyi anlayabilirler.

Eğitim: Danışanları yaygın TSSB tepkileri hakkında eğitmek, stresli durumları nasıl yöneteceklerini öğrenmeye başlamalarına ve bilinen herhangi bir tetikleyici için bir eylem planı oluşturmalarına yardımcı olur. İnanç kalıplarımızın çoğu, dünyamızı anlamlandırmamıza yardımcı olan kısayollara dayanır. Birisi travması için bir neden bulması gerektiğini hissettiğinde, bunu tek başına (bir terapistin rehberliği olmadan) yapmak, zihinsel sağlık açısından her zaman yardımcı olmayan çözümlerle sonuçlanabilir. TSSB için bilişsel terapi, travmayı daha büyük resim bağlamında doğru bir şekilde görmeyi mümkün kılar.

Terapinin Temel Bileşenleri

Yaygın olarak kullanılan bir dizi BDT tekniği olsa da TSSB semptomlarını azaltmadaki etkinlikleriyle bilinen TSSB için BDT'nin iki temel bileşeni vardır. Genel olarak, sonraki tüm teknikler bu iki kapsayıcı kategoriden birine girer.

Bilişsel yeniden yapılandırma

Bilişsel yeniden yapılandırma, kişinin travmatik bir deneyim veya anıyı anlamlandırmasına yardımcı olan bir tekniktir. Bir travmayı, gerçekte olduğundan biraz veya önemli ölçüde farklı olarak hatırlamak normaldir ve aslında çok da yaygındır. Örneğin, bazı insanlar travmatik bir deneyimi kopuk bir şekilde hatırlar veya başlarına gelenlerin belirli kısımlarını tamamen bloke edebilirler. Ayrıca, kendi hataları olmamasına rağmen, travmalarıyla ilişkili utanç veya suçluluk duygularına sahip olabilirler.

Maruz kalma tedavisi

Maruz kalma terapisi, insanların korkularıyla yüzleşmelerine ve ardından onları yenmelerine yardımcı olmaya yönelik bir müdahaledir. Güvenli bir alanda travmatik bir anıyı yeniden yaşayarak çalışır. Bu tür terapi genellikle yazı yazmayı, zihinsel imgelemeyi ve hatta travmatik bir olayın meydana geldiği yerlere yapılan ziyaretleri kullanır. Ayrıca, dahil olan gerçek kişilerle yapılan tartışmaları ve ziyaretleri de içerebilir.

BDT, aşağıdakiler de dahil olmak üzere birlikte çalışan bir dizi özel inancı içerir:

• Psikolojik bozukluklar hatalı düşünce kalıplarına dayanır ve bu da daha sonra hatalı davranış kalıplarına yol açabilir.
• Bir kişi bu düşünce kalıplarını nasıl tanıyacağını öğrenebilirse, bunların doğru olup olmadığını yeniden değerlendirebilir.
• Kişi kendi düşüncelerini daha iyi kavradığında, kendi davranışlarını ve başkalarının davranışlarını anlamaya başlayabilir.
• Hem kriz zamanlarında hem de günlük durumlarda daha iyi başa çıkmak için belirli problem çözme becerileri öğretilebilir ve uygulanabilir.
• Bir kişi en büyük korkularıyla yüzleşirse ve onları fethetmek için çalışırsa kendine güveni gelişebilir.

TSSB için BDT Teknikleri Türleri

TSSB için BDT'ye tipik olarak aşağıdaki BDT türlerinden bir veya daha fazlası ile yaklaşılır:

Bilişsel İşleme Terapisi: Bireylerden hem travmatik bir olayla hem de bunun sonucunda hissettikleri etkilerle yüzleşmelerini ister. Bu, bir düşünce tarzına saplanıp kalmış hisseden ve dolayısıyla kronik TSSB' sinden kurtulamayanlar için etkili olabilir. Bilişsel İşleme Terapisi, bu kalıpları kırmaya ve insanların ilerlemelerine yardımcı olan travma odaklı bir terapidir. Uzun Süreli Maruz Kalma Terapisi: İnsanların semptom şiddetinin en kötüsünü ortaya çıkaran belirli anılara, durumlara ve duygulara yaklaşmalarına yardımcı olmak için davranışsal terapi tekniklerine daha fazla güvenir. Pozlama, hayal gücü, sanal gerçeklik veya gerçek hayat senaryoları aracılığıyla yapılabilir. Stres Aşılama Eğitimi: Stres aşılama eğitimi, TSSB' ye özgü başa çıkma becerilerine sahip kişilere eğitim vermeye odaklanır. Bu becerilerden bazıları nefes alma teknikleri, kas gevşemesi ve bilişsel yeniden yapılandırmayı içerebilir. Bu, birinin TSSB' si nedeniyle stresini ve kaygısını bir kerede artıran senaryolara farklı tepki vermesine yardımcı olabilir.

TSSB için BDT: Farklı insanlar için farklı stratejiler

BDT sadece bir strateji veya tedavi planı değildir. Terapistler, etkili tedavi için çalışan bir sistem geliştirmek için bireysel danışanlarla birlikte çalışmalıdır. TSSB için bilişsel davranışçı terapinin amacı, tedavinin terapist ve danışan arasında bir işbirliği olması içindir. Genel olarak, uzun süreli maruz kalma tedavisinin travma sonrası stresle uğraşırken inanılmaz derecede başarılı olduğu bulunmuştur. Bu nedenle, uzun süreli maruz kalma tedavisi, olumlu sonuçlarla travma tedavisi söz konusu olduğunda, birçok durumda sıklıkla kullanılır.

Kullanılan taktiklerden bağımsız olarak, TSSB için BDT her zaman yalnızca karşılıklı oturarak yapılmaz. Travma yaşayanlardan da iyileşmelerinin bir parçası olarak ödev yapmaları istenebilir. Her seans arasında becerileri pekiştirmek ve güçlendirmek, terapi sürecini hızlandırmaya yardımcı olabilir ve daha etkili bir tedavi planı ile sonuçlanabilir.

TSSB için Yardım Alma

Travma ne olursa olsun veya semptom şiddeti ne kadar önemli olursa olsun, TSSB' den iyileşenler için yardımın mevcut olduğunu anlamak önemlidir. BDT ve TSSB birbiriyle el ele gider çünkü nihayetinde en kötü semptomlara yol açan travmatik bir deneyimden kaynaklanan düşünceler ve korkulardır.

Bu düşünceleri aşamalı olarak ayarlayarak, birçok insan, travmatik bir olayın büyük bir bölümünü, önemini göz ardı etmeden geçmişte bırakabileceğini keşfeder. TSSB için bilişsel terapi, yaşanmış deneyimlerinizi azaltmayı amaçlamaz. Ayrıca başınıza gelenlerin etkisini veya ciddiyetini en aza indirmeye çalışmaz. Deneyiminizi tanımak, iyileşmenizin önemli bir parçasıdır, bu nedenle bu yönü önceden belirtmekte fayda var. Bu şekilde, terapinizin gerektireceği şeyler hakkında sağlıklı beklentiler belirleyebilirsiniz.

Özünde, bilişsel davranışçı terapi, bireyin duygularına saygı temelinde kurulmuştur. Zihinsel olarak nerede olduğunuzla tanışmaya odaklanır. Olumsuz düşüncelere meydan okuyarak (örneğin, kötü insanların başına kötü şeyler gelmesi gerçeği) ve bir zamanlar başa çıkılması imkansız olduğuna inanılan durumlara maruz kalmayı teklif ederek, TSSB' si olan insanlar hayatlarını çok farklı bir perspektiften görmeye başlayabilirler.

BDT sizin için doğru TSSB tedavisi mi?

TSSB ile ilgili yardım arayanlar için çeşitli tedavi seçenekleri vardır. Örneğin, böyle bir teknik olan göz hareketleriyle duyarsızlaştırma ve yeniden işleme (EMDR), etkili bir tedavi şekli olarak kabul edilir.

Diğer seçenekler arasında problem çözme terapisi, destekleyici psikoterapi, psikodinamik terapi sayılabilir. TSSB için BDT, genel olarak diğer tedavilerle karşılaştırıldığında daha iyi remisyon oranları ile ilişkili görünmektedir.

Travma Sonrası Stres Bozukluğunuz var ise ve yardım arıyorsanız Psikiyatri Uzmanı Dr. Seher Çakmak ile tedaviye başlayabilirsiniz.