Panik atakları tetikleyen sebepleri belirlemek panik atakların üstesinden gelmek için önemlidir.

• Panik atak, neyin sebep olduğunu bilmediğiniz zaman çok korkutucu olabilir.

• Panik ataklarınızla ilgili kalıpları inceleyerek size özel tetikleyicilerinizi (vücut duyumları, düşünceler ve duygular) tanımlayabilirsiniz.

• Tetikleyicilerinizi bilmek, panik atakların üstesinden gelmek için stratejiler geliştirmenize yardımcı olabilir.

Evde oturuyorsunuz ve gerilim dolu bir film izliyorsunuz diyelim. Birden kalbiniz çarpmaya başlıyor. Nefes alamıyormuş gibi hissediyorsunuz, yüzünüz ısınıyor ve parmaklarınız karıncalanmaya başlıyor. Bu hisleri daha önce yaşadınız ve zihniniz tanıdık bir düşünceye geri dönüyor:

Kalp krizi geçiriyorum ve ölüyorum!

Ancak, hala hayattasınız ve bu makaleyi okuyorsunuz. Başka bir panik atak olduğu ortaya çıktı.

Panik ataklar, özellikle beklenmedik durumlarda korkutucu olabilir. Diyelim ki bir sınavdan önce veya bir konuşma yapmadan önce panik atak geçiriyorsunuz. Yine de korkutucu ve son derece rahatsız edici olabilir. Ancak, saldırılar görünüşte hiçbir yerden gelmediğinde korku aşırı boyutlara ulaşabilir.

Tetikleyicileriniz hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak, panik atak sırasında kaygılarınızın bir kısmını gidermeye yardımcı olabilir ve nihayetinde bunların üstesinden gelmenizi sağlayabilir.

Savaş ya da kaç tepkisi

Savaş ya da kaç tepkisi, vücudunuzun tehlikeye verdiği tepkidir. Güçlü bir kaygı tepkisine sahip olmak bazen yardımcı olabilir. Örneğin; karşıdan karşıya geçiyorsanız ve bir motosiklet size doğru fırlarsa, kaçmak için hızlı bir tepki vermeniz gerekir.

Bununla birlikte, bazı insanlar, bunu gerektirmeyen durumlarda aşırı stres tepkisi vermeye eğilimlidir. Dışarıdan bir stres etkeni olmadığında, insanlar yoğun vücut hislerinin nedenini bulmaya çalışırlar. Genellikle kendilerinde fiziksel (veya zihinsel) bir sorun olduğunu düşünürler.

İnsanlar neden panik atak geçirir?

Biyolojik ve genetik faktörler insanı tekrarlayan panik ataklar yaşamaya daha yatkın hale getirir. İşte diğer bazı risk faktörleri:

Bedensel Duyumlar - Yüksek kaygı duyarlılığı: Araştırmalar, tekrarlayan panik atakları olan kişilerin yüksek kaygı duyarlılığına (kaygı duyumlarından korkma) sahip olma eğiliminde olduğunu göstermiştir. Bu kişiler her şeyin yolunda olduğundan emin olmak için vücutlarına çok fazla dikkat ederler. Gün boyunca vücut hislerinde değişiklikler yaşamak normaldir ve çoğu insan bunları fark etmez. Ancak anksiyete duyarlılığı yüksek olanlar, zararsız vücut semptomlarını tehlikeli olarak yanlış yorumlayabilir ve panik atak başlatabilir.

Düşünceler - Fiziksel ve zihinsel sorun riskiyle ilgili inançlar: Bazı insanlar fiziksel veya zihinsel sorunlar açısından önemli risk altında olduklarını düşünürler. Örneğin, çocukluklarında fiziksel bir hastalık öyküsü olabilir veya sevdiklerini kalp krizi geçirerek kaybetmiş olabilirler. Ya da belki şizofreni hastası bir akrabaları vardır ve bir noktada bu bozukluğu geliştirebileceklerinden endişe duyarlar. Ya da belki bayıldılar ve daha sonra bayılmaktan korkar oldular. Bu gibi nedenlerle savunmasız hisseden biri, kaygı veya panik semptomlarını kalp krizi geçirme, çıldırma veya bayılma belirtisi olarak yanlış yorumlayabilir. Bu tür korkuları olan insanlar da yüksek düzeyde kaygı duyarlılığına sahip olma eğilimindedir.

Durumlar - Önceki atakların meydana geldiği durumlardan korkma: Tekrarlayan panik atakları olanlar için, belirli durumlar panik ataklarla ilişkilendirilir. Örneğin, bir iş görüşmesine giderken otoyolda araba kullanan birisi, endişelenmiş ve ardından panik atak geçirmiş olabilir. Sonuç olarak, otoyol sürüşünü panik ataklarla ilişkilendirebilir ve arabanın kontrolünü kaybedip kazaya neden olmaktan endişe duyabilir. Bu korku, o kişinin otoyolda araba kullanmaktan kaçınmasına neden olabilir.

Tetikleyicilerinizi nasıl belirleyebilirsiniz:

• İlk panik atağınızı düşünün. Neredeydiniz? Ne oluyordu? Hayatınızda ne gibi stresli şeyler oluyordu? Ne gibi belirtiler yaşadınız? Saldırı hakkında nasıl bir yorum yaptınız? Öldüğünüzü, kontrolünüzü kaybettiğinizi, "çıldırdığınızı", bayılmak üzere olduğunuzu mu düşündünüz?

• Daha yeni panik atakları düşünün ve yukarıdaki soruların aynısını ilk panik atağınız olarak uygulayın. Herhangi bir desen olup olmadığına dikkat edin. Ayrıca, başka bir panik atak geçirme korkusuyla şu an kaçındığınız durumları not edin.

• Şimdi, beden duyumları, kaygı yaratan düşünceler ve durumlar açısından belirli tetikleyicileri yazın.

İşte bazı örnekler:

Ne zaman kalbimin hızlı attığını fark etsem veya birinin kalp krizi geçirdiğini duysam kalp krizi geçireceğimi düşünüyorum.

Bir şeye konsantre olamadığımda, aklımı kaybedeceğimden endişeleniyorum ve bu da paniklememe neden oluyor.

Tetikleyiciler hakkındaki bilgilerinizi kullanın.

Artık tetikleyicilerinizi tanımladığınıza göre, bu bilgiyi nasıl kullanacağınıza bakabiliriz.

Beden Duyumları: Eğer birdenbire ortaya çıkmış gibi görünseler bile, rahatsız edici vücut duyumları fark ederseniz, kendinize bunun normal olduğunu hatırlatın. Ayrıca, panik ataklara karşı savunmasız olduğunuz için beden duyumlarının aşırı farkında olabileceğinizi kendinize söyleyin.

Düşünceler: Paniklediğiniz ve korktuğunuz sonucun gerçekleşmediği diğer zamanları kendinize hatırlatın. Örneğin, bir saldırı sırasında ölmekten korkuyorsanız, kendinize bu düşünceyi kaç kez düşünüp kaç kez gerçekten öldüğünüzü sorun. Panik ataklar, öyle hissettirseler bile tehlikeli değildir. Endişe ettiğiniz bir sağlık sorununuz varsa (örneğin kalp krizi), endişelerinizi gidermek için doktorunuzla bu konuyu konuşun.

Durumlar: Panik ataklarla ilişkilendirdiğiniz bir duruma giriyorsanız, endişelenebileceğinizi ve muhtemelen panikleyebileceğinizi kendinize önceden hatırlatın. Ancak, tüm panik ataklar geçicidir ve tehlikesizdir ve bittiğinde iyi olacaksınız. Panik ataklarla ilişkilendirdiğiniz bir durumdan kaçınmak istiyorsanız, kaçma dürtünüze direnmeye çalışın. Kaçınma sadece durumları daha korkutucu hale getirir. Panik atakların tehlikeli olmadığını ve her panik atağın sona ereceğini kendinize söyleyerek durum boyunca kendinize koçluk yapın.

Özet olarak; panik ataklar korkutucu ve kontrol edilemez hissettirir. Bununla birlikte, belirli tetikleyicileriniz hakkında ne kadar çok şey öğrenirseniz, panik atakları yenmede önemli bir adım olan kontrol duygusunu o kadar fazla hissedeceksiniz.