DEHB İlaçlarının Yetersizliği
PSİKİYATRİ

DEHB İlaçlarının Yetersizliği

DEHB ilacı Metilfenidat alan yetişkinler, bazı bölgelerdeki arz yetersizliği nedeniyle başka seçenekler arıyor olabilir.

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunu (DEHB) tedavi etmek için yaygın olarak reçete edilen bir ilaçlar, aylardır yetersiz bulunuyor. Karışık amfetamin tuzları olarak bilinen jenerik versiyonlar mevcuttur, ancak ülke çapındaki talebi karşılayacak yeterli miktarlarda değildir. Bu sorun ne kadar yaygın? Dikkatsizlik, kolayca dikkatin dağılması ve dürtüsel davranışlarla karakterize edilen bir beyin bozukluğu olan DEHB'yi yönetmek için bu ilaca güvenen yetişkinler için sonuçlar ve olası çözümler nelerdir?


Haberlerdeki bu eksiklik neden?

Son haberlerde, insanların reçetelerini almak için birden fazla eczaneyi aradıkları, bazen de boşuna olduğu yönünde anekdot niteliğinde raporlar yer alıyor. Ancak bu tür sorunların uzun süredir olduğu ve benzer eksikliklerin geçmişte de yaşandığını belirtiliyor. Ayrıca DEHB‘de kullanılan uyarıcıların kötüye kullanım potansiyeli yüksek olduğundan reçeteler kontrol ediliyor.

Uyarıcı ilaçları reçete edildiği gibi alan DEHB'li kişiler için ilaçlar hem zihinsel hem de fiziksel olarak büyük bir fark yaratabilir. Basit sağlık yararları arasında, işlerini günün erken saatlerinde yaptıkları ve bitirmek için geç saatlere kadar ayakta kalmaları gerekmediği için yeterli uyku almak ve ayakkabılarını getirmeyi unutmadıkları için spor salonuna gitmek gibi şeyler bile yer alabilir.


DEHB ilgili ilaçlar nasıl fayda sağlar?

DEHB için reçeteli uyarıcılar arasında karışık amfetamin tuzları bulunur. Düşünceleri, eylemleri ve duyguları düzenlemeye yardımcı olan bir beyin bölgesi olan prefrontal kortekste önemli rol oynayan iki nörotransmitter olan dopamin ve norepinefrinin beyin düzeylerini yükseltirler.

Uyarıcıların uyanıklığı ve enerjiyi artıran ve (DEHB'li kişilerin %70'inde) odaklanma yeteneğini geliştiren çeşitli etkileri vardır. Ayrıca iştahın bastırılması, kalp atış hızı ve kan basıncının artması gibi daha az arzu edilen fiziksel etkilere de sahip olabilirler ve yalnızca bir doktor tarafından reçete edildiği şekilde kullanılmalıdırlar.

Atomoksetin ve Viloksazin gibi uyarıcı olmayan yeni ilaçlar yetişkinlerde DEHB'yi tedavi etmek için FDA tarafından onaylanırken, Guanfasin de çocuklar için onaylanmıştır. Bu ilaçların tümü norepinefrinin kullanılabilirliğini arttırır. Uyarıcı olmayan DEHB ilaçlarının yan etkileri farklılık gösterir ve uyarıcıların yan etkilerine benzer olabilir.

İnsanlar genellikle bu DEHB ilaçlarından birine diğerine göre daha iyi yanıt verirler, bu nedenle kişi neyin en iyi işe yaradığını zaten bilmiyorsa, eksiklik başka bir tedaviyi deneme zamanı olabilir. İlaçlar ayrıca farklı dozajlarda ve formülasyonlarda mevcuttur ve bir uamanla konuşmak, başka bir formun daha uygun olup olmadığını açıklığa kavuşturabilir. Ancak çoğu zaman tedarik sorunu, normal reçetenizin aynı eczane zincirinde farklı bir yerde bulunup bulunmadığının sorulması ile çözülebilir.

Bazen insanlar, reçetelerini uzatmak için, örneğin hafta sonları, kasıtlı olarak uyarıcı dozlarını atlıyorlar. Ancak bu, yorgunluk gibi yoksunluk belirtileri yaratabilir. Diğer insanlarda amfetaminlerin etkisi zamanla daha az olur. Bazı reçete yazanların ilacın etkinliğini artırmak için ara vermeyi önerdiğini söylüyor.

Hız treni olarak adlandırılan dozajın dezavantajları olabilir. DEHB tanısı konulabilmesi için iş ve ev gibi en az iki ortamda belirtilerin olması gerekir. İlacı yalnızca ara sıra alırsanız (örneğin çalıştığınız günlerde), ilişki ve kişisel bakım taahhütleri gibi hayatınızın diğer yönlerini yönetmeye yönelik faydalarını kaçırabilirsiniz.

Hastalar ilaçlarını bıraktıklarında günlük yaşamlarını sürdürmek için daha çok çalışmaları gerektiğine dair yayınlar vardır. Bir şeylerin kayması gerekiyor ve bu genellikle kişisel bakımdır, örneğin programlarını tamamlamak için işler uzayınca, sağlıklı beslenmeye ve egzersiz yapmaya zamanları daha az olur.


DEHB ile başa çıkma stratejilerine ne dersiniz?

Diğer DEHB tedavileri, organizasyonu geliştiren ve bunalmışlık hissini en aza indiren başa çıkma stratejilerini içerir. Bu teknikler ilacın yerini tutmaz. Yine de yaşam koşulları değişebileceği için ilaç ihtiyacınızı periyodik olarak yeniden gözden geçirmeniz yararlı olabilir.

İlaç kıtlığı size şu soruyu sorma şansı verebilir: ilacın benim için gerçekte ne faydası var? Ortamınızı gerçekçi olmayan talepleri azaltacak şekilde ayarlayabilirseniz, ilaç kullanmadan da iyi bir şekilde idare edebilirsiniz.

Bazı insanlar semptomları önemsemez veya bunları o kadar iyi yönetmeyi öğrenirler ki, bozukluk artık günlük yaşamlarında bir faktör olmaktan çıkar. DEHB'si olan başkaları da semptomlarının fark edilmediği veya sorun yaratmadığı işlerde çalışır. Ancak diğerleri yaşlılığa kadar ilaçlara, koçluğa ve terapiye güveniyor. Birinin yalnızca uyarıcılarla çözülebilen DEHB sorunları varsa, bu eksikliklerin bir kısmı giderilene kadar daha stratejik davranması gerekebilir.


Uzm. Dr. Seher Çakmak

Uzm. Dr. Seher Çakmak

Psikiyatrist & Psikoterapist

Caddebostan'da bulunan özel muayenehanemde hastalarımı ve danışanlarımı yüz yüze veya internet üzerinden kabul etmekteyim.

HAKKIMDA İLETİŞİM