Panik Bozukluğu (Panik Atak)

PANİK ATAK NEDİR?

Panik atak kişilerin oldukça zorlu ataklarla karşı karşıya kaldığı psikolojik temelli bir hastalıktır. En önemli özelliği, aniden ve hızla oluşan, sıklıkla tekrarlamayan, insana büyük sorunlar yaratan  yoğun sıkıntı ya da korku nöbetlerine eşlik eden fiziksel belirtilerle karakterize anksiyete bozukluğudur. Hastaların “kriz” dediği bu nöbetlere biz PANİK ATAĞI diyoruz.

Hemen herkes bazı zamanlarda endişe ve panik hissi yaşayabilir. Bu his endişeli, stresli ve tehlikeli durumlara karşı doğal bir tepki olarak verilebilir. Bununla beraber panik atağı olan kişide bu ataklar hem bir sebebe bağlı olarak, hem de genellikle belirgin bir neden olmaksızın ortaya çıkar. Panik atağı sırasında ortaya çıkan ruhsal ve fiziksel belirtiler nedeniyle ölme yada zarar görme kaygısı oluşur. O an başka hiç bir şey düşünemezler.

Panik Atağı, aniden başlar, giderek şiddeti artar ve 10 dakikalık süre içinde şiddeti en yoğun seviyeye ulaşır; sıklıkla 15-30 dakika (nadir olarak da 1 saate kadar) sürdükten sonra kendiliğinden yok olur.

PANİK ATAĞININ BELİRTİLERİ NELERDİR?

• Göğüs ağrısı ya da göğüste sıkışma
• Çarpıntı, kalbin kuvvetli  ya da hızlı atması
• Terleme,
• Kulaklarda çınlama
• Nefes darlığı ya da boğulur gibi olma
• Soluğun kesilmesi
• Baş dönmesi, baygınlık, düşecek gibi olma
• Uyuşma ya da karıncalanma
• Üşüme, ürperme ya da ateş basması
• Mide bulantısı ya da karın ağrısı
• Kuru ağız
• İğne batması
• Vücuttan kopukluk
• Titreme ya da sarsılma
• Kendini ya da çevresindekileri değişmiş, tuhaf ve farklı algılama
• Kontrolünü kaybetme ya da çıldırma korkusu
• Ölüm korkusu
• Ani tuvalet ihtiyacı

Bir Panik Atağında bu semptomlardan en az  4 ya da daha fazlası bulunur.

Dörtten daha az semptomların görüldüğü ataklara ise Kısıtlı Panik Atağı adı verilir.

PANİK BOZUKLUĞU NEDİR?

Panik Bozukluğu,

• Tekrarlayıcı ve zamanı bilinmeyen Panik Atak nöbetleri ile seyreden
• Ataklar arasındaki dönemlerde başka Panik Ataklarının daha olacağına ilişkin sürekli bir endişe duyma,
• Panik Ataklarının  “kalp krizi sonucu ölme” veya “felç geçirme sonucu sakat kalma” gibi istenmeyen sonuçlara yol açabileceği düşüncesiyle sürekli sıkıntı duyma ya da
• Atakların oluşmasını ve başına gelebilecek kötü sonuçların meydana gelmesini engellemek için (bazı yerlere gitmeme, mesleğini yapmama, bazı yiyecek ya da içecekleri yiyip içmeme, yanında atak geldiğinde belirtileri azaltan ilaç, su, alkol, çeşitli yiyecek ve maddeler taşıma gibi) bazı davranış farklılıklarının görüldüğü

ruhsal bir rahatsızlıktır.

Toplum içindeki her 100 kişinin yaklaşık 3-4’ü bu hastalığı ya daha önce geçirmişlerdir ya da halen bu hastalıkla yaşamaktadırlar. 

Sıklıkla ilk kez 20-35 yaşları arasında başlar. Kadınlarda, erkeklere kıyasla  2-3 kat fazla saptanır.

PANİK BOZUKLUĞU NASIL OLUŞUR?

İlk atak başlıyor:

Aniden ve sebepsiz yere başlayan çarpıntı, nefes darlığı, göğüs ağrısı, boğulma, göğüste baskı, terleme, titreme, üşüme ya da ateş basması, bazen de bulantı ya da karın ağrısı, baş dönmesi, dengesizlik; düşecek ya da bayılacakmış gibi olma, uyuşma, iğnelenme ya da karıncalanma gibi semptomlar, kişiyi yoğun sıkıntı içine sokar.

Bu durumda kalp krizi veya felç geçirmekte  olduğunu düşünerek  yoğun bir “ölüm korkusu” ya da “sakat kalma korkusu” yaşar.

Bazı olgular ise başında bir sersemlik, tuhaflık, kendisini ya da çevresini daha farklı ya da garip algılama gibi hislerin ortaya çıkmasıyla, kendini kaybedeceğini düşünerek kendisine ya da çevresindekilere bir zarar vermekten korkmaya başlar.

Kişi şiddetli bir korku ve sıkıntılı durum içinde olduğu için yakınları tarafından en yakın hastaneye getirilir. Orada yapılan birçok tetkik sonucu hiçbir şey bulunmaz, hastaya “sakinleştirici” bir iğne yapılarak taburcu edilir.

Ataklar tekrarlıyor:

Hasta biraz sakinleşmekle birlikte, bir müddet sonra tekrar bir Panik Atağı ile aynı durumları yeniden yaşamaya ve her tekrarlayan atak ile acil servislere gitmeye devam eder.

Her seferinde yeniden muayene, yeniden incelemeler yapılmasına ve hiçbir olumsuz sonuç bulunmamasına rağmen hasta bir türlü iyileşmez; hatta kalbinde ya da beyninde kötü bir şey olduğuna, ancak doktorların bunu bir türlü bulamadığına inanmaya başlar.  Bu sebeple devamlı değişik doktorlar tarafından defalarca muayene ve her seferinde yapılan incelemeler için para ve zaman harcanmasına rağmen hastanın bulgularını açıklayabilecek herhangi fiziksel bir hastalık bulunamaz.

Hastaya bazen vitaminler, antibiyotik, astım, çarpıntı, tansiyon ve kalp ilacı gibi değişik ilaçlar ile tedavi edilmeye çalışılır, ancak bir türlü başarılı sonuç alınamaz.

Beklenti Anksiyetesi gelişiyor:

Ataklar oluşmaya devam ettikçe, hasta ataklar arasındaki sürede  gergin ve endişeli bir şekilde her an tekrar panik atağının geleceğini beklemeye başlar. Bu huzursuz bekleyişe “beklenti anksiyetesi” ismi verilir. Atakların çoğunun oluşma zamanı ve yerinin bilinmemesi bu endişeyi daha çok artırır.

Atakların sıklığı arttıkça, kalp krizi geçirip ölme, felç olma ya da kontrolünü kaybedip çıldırma korkuları fazlalaşmaya başlar.

Yoğun ve Sürekli Üzüntü:

Hastalar, tek başına olduğu bir zamanda kalp krizi geçirmekten ve ölmekten ya da kontrolünü yitirerek intihar etmekten , kendisine ya da yakınlarına fiziksel zarar vermekten, başkalarıyla beraber olduğu zaman atak geldiğinde çılgınca ve garip davranarak rezil olmaktan şiddetle endişe duyarlar. Bu fikirleri sürekli düşünmekten dolayı da yoğun bir üzüntü hissederler.

Davranışlar Farklılaşıyor:

Bir süre sonra, hasta atakların oluşmasını önlemek ve ataklar oluşursa o sırada meydana gelen semptomlara karşı bazı önlemler almaya ve davranışlarını değiştirmeye başlarlar.

Ataklara sebep olabileceğini düşündükleri etkinliklerden, yerlerden, yiyecek ve içeceklerden vazgeçerler. Bazen ataklara karşı evden çıkarken alkol, madde veya ilaç kullanırlar. Ataklar sırasında meydana gelebilecek olaylara karşı önlem alırlar.

Mesela atak anında kontrolünü kaybederek çevresine zarar vereceğine inanan hastaların önlem olarak evdeki bütün bıçakları kilitli tuttukları, atak geldiğinde bayılan hastaların, baygınken çalınır diye takılarını yanına almadıkları, onu baygın bulanların yardım etmeleri için üzerinde evinin  adresini ve telefon numarasını hatta doktorunun bilgilerini yanlarında taşıdıkları saptanmıştır.

Atakları sık gelen hastalar gerektiğinde hastanenin acil servisine çabuk gitmek için ; bütün günlerini hastane bahçesinde geçirmeyi ya da yolculuk yapmak gerektiğinde güzergahlarını muayenehane, eczane ve acil servis bulunan alanlardan seçmeye özen gösterirler.

AGORAFOBİ NEDİR?

Hastaların çoğu, atakların geleceği yer ve durumlardan kaçınmaya çalışırlar.

Evde yalnız başına kalamaz, sokağa yalnız çıkamaz, uçaklara, asansöre binemez, dar sokak ya da köprülerden geçemez, kalabalık yerlere giremez hale gelirler ya da ancak yanlarında birisi ile yoğun bir endişe ve sıkıntı  hissederek  bu tür yerlere gidebilirler.

Hastaların, tek başlarına  Panik Atağı geleceğini zannettikleri yerlere gidememe ve o tür yerlerde kalamama durumlarına Agoragobi adı verilir.

PANİK BOZUKLUĞU NASIL OLUŞUR?

Panik Bozukluğunun sebebiyle ilişkin bazı bilimsel açıklama vardır:

1. Panik Bozukluğu olan hastalarda beyinlerindeki sinir hücrelerinden salgılanan, heyecan ve duygusal yaşantılarımızı düzenleyen bazı beyin hormonlarının anormal çalışması sonucu oluşmaktadır.

2. Panik Bozukluğu, günlük hayatımızda karşılaştığımız, bir hastalığa bağlı olmayan olan çarpıntı, terleme, nefes darlığı ya da baş dönmesi gibi bedensel belirtilerin, hasta tarafından önemli bir hastalığın semptomları olarak kabul edilmesi ve bunun sonucunda da “kalp krizi geçiriyorum, öleceğim”, “felç olacağım” şeklinde zannedilip yanlış yorumlanması ile meydana gelir.

PANİK BOZUKLUĞUNUN TEDAVİSİ

Panik Bozukluğu, tedavi edilebilen bir hastalıktır. Etkinliği bilimsel araştırmalarla saptanmış iki çeşit tedavisi vardır. Bunlar: 1.İlaç tedavisi,  2.Bilişsel-davranışçı tedavi

1. İlaç Tedavisi:

Panik Bozukluğunun tedavisinde, beyin sinir hücrelerindeki normal olmayan hormon düzeylerini değiştirerek Panik Ataklarını önleyen ilaçlar kullanılmaktadır. Bu hastalığı düzelten oldukça fazla sayıda ilaç bulunmaktadır.

Psikiyatri uzmanı tarafından ilaç başlanacak, düzenli kontroller ile şikayetlerinizin durumuna göre tedaviniz düzenlenecektir. 

İlaç tedavisinin en az bir yıl sürdürüldükten sonra yavaş yavaş azaltılarak kesilmesi gereklidir.

2.Bilişsel-davranışçı tedavi: 

Bu tedavi yönteminde iki amaç vardır:

1. Hastanın, atak geldiğinde meydana gelen belirti ve bulguların tümüyle “zararsız” olduğu hakkında bilgiler özenle verilmeli ve bu semptomlar ile korkmadan yüzleşmesinin ve baş edebilmesinin öğretilmesi sağlanır.

2. Panik Atağının oluşacağından korktuğu için tek başına gitmekten korktuğu yer ve durumlarla kademeli bir şekilde tekrar tekrar karşılaştırılması, böylece korkularının üzerine gitmesi sağlanarak korkularını yenmesi amaçlanır.

Bu tedavi şeklinde psikiyatri uzmanı hastasına korkularıyla yüzleşmesi için dışarıya çıkma, pazara, sinemaya gitme, otobüs, uçak gibi taşıtlara binme gibi hastanın, korku ve endişeleri sebebiyle yapmaktan çekindiği faaliyetleri bir plan dahilinde en kolayından başlayarak “alıştırma ödevleri” olarak hastanın yapması istenir. Hasta kolay ödevleri yaptıkça sırayla daha zorlarına geçerek bütün korkulan durumlarla başa çıkılıncaya dek alıştırmalar sürdürülür ve sonunda hasta tedavi olur.

Hastanın tedavinde en mükemmel sonuç ilaçların yanında terapilerin uygulanmasıyla elde edilmektedir.

ASLA UNUTMAYINIZ !

• PANİK ATAK, KESİNLİKLE ÖLÜME VE FELÇ OLMAYA YOL AÇAN BİR BEDENSEL HASTALIK DEĞİLDİR.
• KORKULARINIZ İLE BAŞ EDEBİLMEK İÇİN TANSİYON, ÇARPINTI GİBİ KALP İLACI, VİTAMİN, SAKİNLEŞTİRİCİ YA DA ALKOL KULLANMANIZ YA DA YANINIZDA TAŞIMANIZ GEREKSİZDİR.
• SADECE DOKTORUNUZUN ÖNERDİĞİ İLAÇLARI UYGUN ŞEKİL VE DOZDA KULLANINIZ. O GÜN İYİ YA DA KÖTÜ OLMANIZA GÖRE DOZU DEĞİŞTİRMEYİNİZ. İYİLEŞSENİZ BİLE DOKTORUNUZA DANIŞMADAN TEDAVİNİZİ BIRAKMAYINIZ.